نزدیک به سه سال پیش بود که مردی با نام Dale Dougherty از وب ۲ سخن گفت که بی درنگ عملی نیز شد. این ایده در آغاز چندان جدی نبود تا اینکه در اواخر سال ۲۰۰۵ نخستین کنفرانس درباره وب ۲ برگزار شد و روشن گردید که این استاندارد با خود انقلابی به همراه دارد. وب ۲ آمد تا هر کجا که به اشتراک گذاری داده ها لازم است به ما کمک کند و نتیجه آن را در بلاگ ها، دایره المعارف های اینترنتی و RSS feedها می بینیم کهWikipedia ، MySpace و YouTube نمونه های عملی آنها هستند. از آنجا که این استاندارد جنبه های گوناگونی را پوشش می دهد هنوز ارزش و سودمندی آن برای برخی روشن نیست. ما ناگزیریم که تاریخچه وب را به دو بخش تقسیم کنیم: امروز که وب ۲را داریم و دیروز که از وب ۱استفاده می کردیم.
● اما اکنون پرسش این است که وب ۳ دیگر چیست؟
البته هنوز خیلی زود است که بخواهیم با قاطعیت درباره آن صحبت کنیم. حتی وب ۲ هنوز از برخی جنبه ها در حال پیشرفت است. اما هیچ شکی نیست که همین حالا نیز فناوری های تازه شبکه در دانشگاه ها، مراکز پژوهشی و شرکت های پیشرو در دست بررسی و پایه گذاری اند. اگر به وب لاگ ها سری بزنید می بینید که گفتگو بر سر نسل بعدی بسیار داغ است. برای بسیاری، وب ۳ یعنی Semantic Web این عبارت را Tim Berners- Leeیعنی همان کسی که سنگ بنای وب را گذاشت مطرح کرده. Semantic Webیا وب مفهومی جایی است که ماشین ها صفحات وب را همانگونه که ما می خوانیم می خوانند و موتورهای جستجو می توانند بهتر درون وب کاوش کرده و نتایج دقیق تری ارائه کنند. Nova Spivackیکی از مدیران شرکت Radar Netwroks می گوید: «وب ۳ مجموعه ای از استانداردهاست که فضای وب را به یک بانک اطلاعاتی بزرگ تبدیل می کند».
▪ وب ۳ چه شکلی خواهد داشت؟ کسی نمی داند اما امکانات زیر را باید محتمل بدانیم.
▪ وب سه بعدی
فضایی است که می توانید بدون نیاز به حرکت از پشت کامپیوتر، درون آن قدم بزنید و ساختمان های آن را بازدید کنید.
▪ وب رسانه ای
فضایی است که می توانید با یک فایل رسانه ای فایل های دیگر را جستجو کنید. برای نمونه تصویری از یکی از نقاشی های مورد علاقه خود را به کامپیوتر می دهید و او تصاویر و فیلم های مرتبط با آن را پیدا می کند.
▪ وب فراگیر
یک فضای وب است که همه جا وجود دارد؛ روی کامپیوتر شخصی، روی کامپیوتر جیبی، روی تلفن همراه و حتی روی لباس تان. حتی با ارتباط پنجره های اتاق تان و دریافت وضعیت هوا، پنجره ها در زمان لازم باز و بسته می شوند.
▪ وب مفهومی
یک فضای وب است که کامپیوترها می توانند در آن مانند ما صفحه های وب را بخوانند. کافی است از کامپیوتر بخواهید برنامه شما را با چیزی مثلاً یک پزشک یا پرواز هواپیما تنظیم کند.
وب مفهومی ایده تازه ای نیست. این ایده که در آن فضایی وجود داشته باشد تا کامپیوتر ها بتوانند متن ها را بهتر خوانده، بفهمند و پردازش کنند نخستین بار در سال ۲۰۰۱ در قالب یک مقاله در نشریه Scientific American مطرح شد. این مقاله که Berners- Lee نیز در تالیف آن نقش داشت دنیایی را شرح می داد که در آن، agent های نرم افزاری اعمال مربوط به وب را که معمولاً خود ما انجام می دهیم انجام می دادند. این داستان با یک شخصیت مجازی با نام Lucy آغاز می شود که یک پزشک به مادرش گفته باید با یک پزشک متخصص مشورت کند. در داستان چنین آمده: در مطب دکتر، لوسی از طریق کامپیوتر خود به Semantic Web agnet خود فرمان داد و agent جزئیات مربوط به وضعیت مادر لوسی را از agent دکتر دریافت کرد. سپس با روشن شدن شیوه درمان، لیستی از ۲۰ بیمارستان که توانایی چنین کاری داشتند به دست آورد و روال های بیمه ای لازم برای آغاز درمان را با نزدیک ترین دفتر و بهترین خدمات هماهنگ کرد. این شاید اغراق آمیز به نظر بیاید اما آینده مورد نظر Berners- Lee از وب همین است.
Semantic Web agnet لوسی می تواند بدون نیاز به کمک و راهنمایی او همه قرار ملاقات های مادرش را بررسی کرده و بهترین وقت ها را تعیین کند. Semantic Web agnet چیزی است که می تواند برای تنظیم مرخصی و تعطیلات شما گرفته تا تحقیق درباره یک موضوع برنامه ریزی شود. اما این کار چگونه انجام می گیرد؟ از نگاه Berners- Lee باید در استانداردهای وب بازنگری هایی انجام گرفته و همه meta- data هایی که ما برای خواندن صفحات وب به کار می بریم را به شکل قابل فهم برای ماشین به آن اضافه کنیم. اکنون شش سال پس از انتشار مقالهScientific American، meta- dataهای لازم همراه با Recourse Description و Web Ontology Language آماده شده و به سایت ها و ابزار اینترنتی نیز راه پیدا کرده اند. نتیجه این meta- data ها را می توانید برای نمونه در food siteیاهو ببینید. شرکت Radar Networks نیز گونه ای پورتال وب مفهومی را در دست ساخت دارد. HP در حال کار روی یک رابط برنامه نویسی با نام Jena است. ساختارهای وب مفهومی در ابزار بانک اطلاعاتی Oracle نیز دیده می شود.
David Lankers پروفسور علوم اطلاعات در دانشگاه سیراکیوز می گوید: «وب مفهومی چیز خوبی است اما استفاده از آن بسیار پیچیده و زمان گیر است».
● یک وب مفهومی دیگر
هم اکنون پژوهشگران زیادی هر یک با دید شخصی خود در حال کار روی وب مفهومی هستند. این گروه به جای بازنگری در فرمت وب که تغییر در همه سایت ها را ایجاب می کند در حال آماده کردن agent بهتری هستند که صفحات وب را بهتر بفهمند. یعنی آنها به دنبال ساد ه تر کردن ساختار صفحه های وب نیستند بلکه agent های با هوشتری می سازند. Blue Organizer محصول Adaptiv Blueیکی از نخستین نمونه هاست. مرورگر Blue Organizer محصول Adaptiv Blueیکی از نخستین نمونه هاست.
مرورگر Blue Organizer تحت شرایطی هنگامی که یک صفحه وب را باز می کنید موضوع سایت را می فهمد و به طور خودکار اطلاعات پیرامون آن موضوع را از سایت های دیگر می گیرد. برای نمونه اگر یک وبلاگ مربوط به یک فیلم را باز کنید. بی درنگ سایت هایی که می توانید این فیلم را بخرید یا بیشتر درباره آن بخوانید را دریافت خواهید کرد. البته حرف زدن درباره این توانایی ها در مقایسه با پیاده کردن آنها بسیار ساده تر است.
شرکت های بی شماری همچون شرکت Claris as Personal Web محصولاتی مانند Blue Organizerعرضه کرده اند که البته با recommendation engine آمازون تفاوت چندانی ندارد که بسته به چگونگی کشت و گذار شما در اینترنت، موضوعات مورد علاقه شما را حدس زده و تازه ترین محصولات را معرفی می کند. ما هنوز تا رسیدن به agent هایی که بتوانند خودشان فکر کنند راه درازی در پیش داریم. شاید نخستین چیزی که برای وب مفهومی نیاز داریم همانگونه که Berners- Lee معتقد است، metadata باشد. Pattic Maesیکی از کار کشته های Media Lab در دانشگاه MIT و پایه گذار گروه agent های نرم افزاری می گوید: «agent های خودکار بسیار با ارزش هستند اما واقعاً سخت است که بگوییم tag های درون صفحات وب بهترند یا tag هایی از سوی خود ماشین ساخته می شوند».
